Voel je je vaak moe, heb je last van stemmingswisselingen, een onregelmatige menstruatie, hevig menstrueel bloedverlies, haaruitval, zware vermoeidheid of moeite met afvallen? Dit kunnen tekenen zijn van een hormonale disbalans. Je hormonen spelen een heel belangrijke rol in je lichaam en beïnvloeden alles, van je energie en stemming tot je huid en spijsvertering. Maar een hormonale disbalans herkennen is vaak verwarrend. Want hoe weet je nu of jouw hormonen echt uit balans zijn? En nog belangrijker: hoe kun je je hormonale balans herstellen? Daarover vind je alles in de blog ‘Hoe krijg je hormonen in balans’.
Maar de eerste stap is het herkennen van je hormonale disbalans. Welke symptomen kun je ervaren en welke oorzaken liggen hierachter? Dit lees je hieronder.
Wat is een hormonale disbalans?
Een hormonale disbalans verwijst naar een disregulatie in de endocriene systemen van het lichaam, waarbij de homeostase van hormonen wordt verstoord. Dit kan optreden wanneer er een overproductie of onderproductie is van bepaalde hormonen, zoals oestrogeen, progesteron, insuline of cortisol. Aangezien hormonen functioneren binnen een complex feedbackmechanisme, kan een verstoring in de synthese, afgifte of receptorrespons van één hormoon een ripple effect veroorzaken, waardoor meerdere processen worden beïnvloed.
Nu in jip-en-janneke taal: Een hormonale disbalans betekent dat je lichaam niet precies de juiste hoeveelheid hormonen aanmaakt. Je hebt er dan te veel of te weinig van, en dat kan zorgen voor allerlei klachten. Hormonen zoals oestrogeen, progesteron, insuline en cortisol werken samen als een team. Als één van hen uit balans raakt, kan dat de rest van je lichaam in de war schoppen, waardoor je je moe, prikkelbaar of niet helemaal jezelf voelt. Veelal hoor je de term oestrogeendominantie voorbij komen. Dit omdat dit in de huidige maatschappij enorm toeneemt.
De symptomen van een hormonale disbalans
Waarschijnlijk ben je je al bewust van een aantal symptomen, maar soms raak je het spoor bijster door alles wat te horen en te vinden is. De symptomen van een hormonale disbalans kunnen per persoon verschillen, maar de meest voorkomende klachten zijn:
1. Problemen met je menstruatie door hormonale disbalans
- Onregelmatige cyclus of wegblijvende menstruatie
- Zeer heftige of juist extreem lichte menstruaties
- Pijnljke krampen of veel bloedverlies
- Sterke PMS-klachten zoals stemmingswisselingen en vocht vasthouden
Veel vrouwen merken hormonale disbalans pas echt op na het stoppen met de pil. De menstruatie kan tijdelijk onregelmatig zijn of helemaal uitblijven. Terwijl je lichaam weer leert om zelf hormonen aan te maken. Dit wordt ook wel ontpillen genoemd.
2. Vermoeidheid en energiedips
- Moe wakker worden, zelfs na een lange nacht slaap
- Midden op de dag energiedips
- Afhankelijk zijn van cafeïne of suiker om je energie te behouden, ook wel cravings genoemd
Langdurige vermoeidheid kan duiden op een verstoorde cortisolhuishouding door chronische stress. Als je stresshormonen continu verhoogd zijn, kan dit je hormonale balans verstoren en klachten veroorzaken.
3. Gewichtstoename of moeite met afvallen
- Onverklaarbare gewichtstoename, vooral rond de buik
- Niet afvallen ondanks gezond eten en sporten
- Hevige cravings naar suiker en koolhydraten
Insulineresistentie kan hier een rol in spelen. Dit betekent dat je cellen minder gevoelig worden voor insuline, waardoor je bloedsuikerspiegel schommelt en vetopslag toeneemt.
4. Stemmingswisselingen en mentale klachten
- Prikkelbaarheid of depressieve gevoelens
- Angst of paniekaanvallen
- Huilbuien zonder duidelijke reden
Hormonen zoals oestrogeen, progesteron en cortisol spelen een grote rol in je mentale welzijn. Een disbalans kan zorgen voor stemmingswisselingen, verhoogde stressgevoeligheid en zelfs angstklachten.
5. Huid- en haarproblemen
- Acne of vette huid, vooral rondom de kin en kaaklijn
- Droge huid of eczeem
- Haaruitval of juist overmatige haargroei op ongewenste plekken
Acne kan een teken zijn van oestrogeendominantie of insulineresistentie, terwijl haaruitval vaak te maken heeft met een tekort aan ijzer of een disbalans in schildklierhormonen.
6. Hormonale klachten na zwangerschap
Na de bevalling kunnen je hormonen flink schommelen. Veel vrouwen ervaren:
- Haaruitval en droge huid
- Vermoeidheid en stemmingswisselingen
- Onregelmatige of uitblijvende menstruatie
- Toename van PMS-klachten
- Toename van endometriose-klachten
Deze hormonale veranderingen zijn normaal. Je komt namelijk net uit een zwangerschap waarin bepaalde hormonen zoals prolactine en oxytocine dominanter zijn dan oestrogeen en progesteron. Dit moet uit zichzelf herstellen, maar als de klachten langdurig aanhouden, kan er sprake zijn van een onderliggende hormonale disbalans.
Wat veroorzaakt een hormonale disbalans?
Hormonen zijn gevoelig voor verschillende invloeden. Factoren die een hormonale disbalans kunnen veroorzaken zijn:
- Chronische stress → verhoogt cortisol en kan de balans tussen oestrogeen en progesteron verstoren.
- Ongezonde voeding → bewerkte voedingsmiddelen en suikers kunnen insuline en oestrogeen ontregelen.
- Slaaptekort → te weinig slaap beïnvloedt melatonine en verhoogt stresshormonen.
- Darmproblemen → een slechte darmflora kan de afbraak van oestrogeen verstoren.
- Anticonceptie → na het stoppen met de pil kan het even duren voordat je eigen hormonen weer in balans komen.
- Hormonale veranderingen → zoals tijdens zwangerschap, postpartum en overgang.
Hoe breng je je hormonen in balans?
Gelukkig zijn er veel manieren om je hormonale balans te herstellen. Door bewust met je leefstijl om te gaan, kun je je hormonen op een natuurlijke manier ondersteunen. Ik deel hier nog meer over in mijn blog ‘Hoe krijg je hormonen in balans?’.
1. Voeding voor hormonale balans
Als je voeding niet gezond is, kun je wel fluiten naar hormonale balans. Voeding en hormonen staan hand in hand.
- Eet meer gezonde vetten (avocado, vette vis, noten) voor een stabiele hormoonproductie.
- Vermijd bewerkte suikers en snelle koolhydraten om bloedsuikerspiegel te stabiliseren.
- Voeg vezels en gefermenteerde voeding toe voor een gezonde darmflora.
- Eet meer ontstekingsremmende voeding voor hormonale balans.
2. Suppletie voor hormonale ondersteuning
Soms heeft je lichaam extra ondersteuning nodig. Supplementen die kunnen helpen:
- Magnesium – helpt bij stressregulatie en ontspanning.
- Vitamine B6 – ondersteunt de productie van progesteron.
- Zink – helpt bij hormonale acne en ondersteunt de eierstokken.
- Omega-3 vetzuren – verminderen ontstekingen en ondersteunen de hormoonhuishouding.
3. Stressmanagement en rust
Omdat stress een grote rol speelt bij hormonale disbalans, is ontspanning essentieel. Hierbij gaat het voornamelijk om het verlagen van je cortisol, oftewel het stresshormoon:
- Ademhalingsoefeningen en yoga om je zenuwstelsel te kalmeren.
- Voldoende slaap (minimaal 7-9 uur per nacht).
- Grenzen stellen en rust nemen om cortisol in balans te houden.
Je hormonale balans herstellen
Je hormonale balans herstellen is geen quick fix – het vraagt om discipline, zelfonderzoek en bewuste keuzes in je leefstijl. Door je lichaam goed te leren kennen, voeding en stressmanagement serieus te nemen en de juiste aanpassingen te maken, kun je zelf al veel doen om je hormonen weer in balans te brengen.
Toch kan het soms ingewikkeld zijn om precies te achterhalen welk hormoon uit balans is en welke aanpak voor jou werkt. Blijf niet rondlopen met klachten als je merkt dat je er zelf niet uitkomt. Een gespecialiseerd hormoon- en leefstijlcoach, zoals ik, kan je helpen om een plan op maat te maken en echt de diepte in te gaan. Check hiervoor mijn aanbod.
